FRETILIN HAKARAK 𝐇𝐚𝐫𝐢𝐢 𝐒𝐨𝐬𝐢𝐞𝐝𝐚𝐝𝐞 𝐈𝐝𝐚 𝐍𝐚𝐤𝐨𝐧𝐮 𝐡𝐨 𝐒𝐨𝐥𝐢𝐝𝐚𝐫𝐢𝐞𝐝𝐚𝐝𝐞 𝐧𝐨 𝐅𝐫𝐚𝐭𝐞𝐫𝐧𝐢𝐝𝐚𝐝𝐞 𝐔𝐦𝐚𝐧𝐚

Covalima, 23 abril 2023: iha kampaña ne’ebé mak hala’o iha kampu Ladi Suai Munisípiu Covalima Sekretáriu-Jerál FRETILIN afirma katak FRETILIN tenke garante no halo iha nasaun Timor-Leste nuudar partidu libertador mak tenke harii sosidade ida nakonu ho solidariedade no fraternidade umana.

“Saida maka ita tenke halo. Ita tenke harii sosiedade ida ke nakonu ho soliedariedade, nakonu ho fraternidade umana ema ida maun-alin, ita hotu maromak nia oan, buras, paz, estabilidade no justisa. Sosiedade ida ke ita bele dehan ita hatene se mak presiza liu, ita bele ajuda malu. Estadu nia funsaun maka atu kria kondisoes atu hotu-hotu bele moris iha sosiedade ida-ne’e. Sosedade solidaria, sosiedade fraterna, sosiedade justisa ba ema hotu-hotu.”

 Sekretáriu-Jerál kompremte mós ba militante sira katak, ne’e importante. Tebes tanba ne’e iha justisa presiza tebes hahú husi veteranu, faluk, oan kiak.

 Tanba ne’e tenke hahú loke-na atu ema hotu-hotu tama ba uma lisan sagradu mak FRETILIN.

To’o ona tempu ita tenke haburas FRETILIN hanesan uma lisan ba Timor tomak. Tempu atu ita haburas FRETILIN hanesan uma knua ba ita hotu, lataka dalan ba ema ida, lataka odamatan ba ema ida. Tanba ne’e kuadru FRETILIN, militante tenke hatene luku iha povu nia leet, hosi knua ba aldeia, aldeia ba suku, suku ba nasaun.

“Luku kle’an iha povu nia leet atu bele nani hamutuk ho povu atu loke dalan ba naroman,”.

 Tempu to’o ona atu halo justisa ba povu ida ne’e, povu ida ne’e ke fo nia oan ke nurak tebes atu fó an ba mate, tanba ne’e tempu ba lideransa sira agora kontinua hanoin ba povu.

“Tanba ne’e há’u ohin kontente tebes bainhira ha’u mai iha-ne’e (Covalima), ha’u haree joven nakonu iha-ne’e. Joven feto, joven mane nakonu ho fiar tomak, ho enerjia tomak, ho kbiit tomak atu haboot no haburas FRETILIN. Obrigadu ba joven sira be ohin mai iha-ne’e. Obrigadu mos ba veteranu sira be ohin mai iha-ne’e. Obrigaradu mos ba ita hotu.” Sekretáriu-Jeral, hatete.

 

 

 

FRETILIN SEI KRIA KONDISOENS BA PROFESIONAIS SAUDE

Frente Revulusionária Timor-Leste Independente (FRETILIN), sei hadia sistema saúde hodi  kria kondisoens ba profesionais saúde atu bele halo servisu atendementu ba povu ho diak no profesionál liutan.

Timor-Leste iha profesionais  saúde barak tebes  maibé laiha kondisoens atu servisu, TL mós iha especialista  ne’ebé haruka ba fatin hothotu, maibé laiha ekipamentus atu sira bele uza sira nia kapasidade.

“Ita perpara ita nia ema maibé  ita la loke kondisoens para sira atu halo servisu, persiza sistema saúde ida diak maibe sistema saúde ida diak, tenki kompletu no integradu , profesionais saúde, ekipamentus diagnostiku, ekipementus ba tratamentus, inklui aimoruk,” dehan Prezidente Troica, Sekretáriu Jerál FRETILIN Dr. Mari Alkatiri iha Munisípiu Covalima 23 Abril 2023.

Sistema saúde ida que  diak, Fundador Estadu ne’e hatete, tenki hahu uluk hadook ema husi moras laos hein ema moras mak trata.

𝐌𝐚𝐫𝐢 𝐀𝐥𝐤𝐚𝐭𝐢𝐫𝐢: 𝐇𝐚𝐦𝐞𝐭𝐢𝐧 𝐔𝐧𝐢𝐝𝐚𝐝𝐞 𝐍𝐚𝐬𝐢𝐨𝐧á𝐥 𝐃𝐚𝐥𝐚𝐧 𝐛𝐚 𝐏𝐫𝐨𝐠𝐫𝐞𝐬𝐮

 

 

Covalima, 23 Abril 2023: Sekretáriu-Jerál FRETILIN Marí Alkatiri hato’o liuhusi komprimisu eleitoral iha Covalima katak FRETILIN tenke iha kapasidade atu hametin unidade nasionál hanesan dalan atu lori progresu no dezenvolvementu.

Prezidente liderança TROIKA ne’e afirma katak atu lori naroman ba povu servisu boot ne’ebé mak tenke halo.

“FRETILIN tenke iha kapasidade atu hametin unidade nasionál, hametin unidade nasionál hanesan dalan ida atu lori dezeonvolvimentu ou ita dehan progresu mai rai ida-ne’e, Laiha unidade nasionál laiha progresu. Ne’e mak ita liu tiha tinan 20 resin progresu laiha dezenvolvimentu laiha, Povu halerik nafatin tanba ita ukun kontra malu, diskrimina malu. Tanba ne’e, primeiru: unidade ba progresu. Unidade ba progresu para bele hametin ita-nia hanoin. Hametin ita nia hakarak atu ita bele kompriende didi’ak prosesu tomak. Unidade ba progresu atu ita hotu bele para atu hateke ba kotuk. Hateke nafatin ba kotuk maibe tenke iha vizaun natoon atu hateke no lao ba oin.”

 Sekretáriu-Jerál Mari Alkatiri, dehan atu halo dezenvolvimentu ekonómiku ida atu fó dignidade ba ema hotu. Hotu hotu tenke iha direitu atu moris ho kondisaoens ida bele haburas no hanaruk vida. Haburas no hanaruk ida-idak nia vida liuhosi hanaruk ekonomia familia nian, ekonomia komunidade nian, ekonomia Timor-Leste. Maibé atu la’o ba tenke iha juventude ida dinámiku no produtivu.

“Sidadaun hotu-hotu tenke iha dinámiku no produtividade signifika servisu, servisu, servisu. Atu servisu tenke iha kapasidade, tenke iha sistema edukasaun ida ke diak. Ekonomia dignu signifika saida? Hotu-hotu partisipa iha dezenvolvimentu no hotu-hotu bele hetan ninia benefisiu.” Sekretáriu-Jerál, deklara.

Alende ne’e, fundador FRETILIN no Estadu afirma katak, Tenke iha kapasidade atu hakbiit poder buibere/ empowerment. Buibere sira tenke partisipa ho sira-nia kbiit tomak ba ita-nia prosesu dezenvolvimentu. Buibere sira labele deit hela iha uma, maibé sira iha kapasidade, sira iha intelijénsia, sira iha matenek, sira tenke hetan matenek liutan atu partisipa iha prosesu tomak.

“Ne’e objetivu, ne’e ita bele dehan objetivu sagradu, objetivu nobre hosi dezenvolvimentu FRETILIN,” Sekretáriu-Jerál, dehan.

𝗟𝗘𝗥𝗘 𝗔𝗡𝗔𝗡 𝗧𝗜𝗠𝗨𝗥: 𝗙𝗥𝗘𝗧𝗜𝗟𝗜𝗡 S𝗔𝗜 𝗠𝗢𝗗𝗘𝗟𝗨 𝗡𝗢 𝗗𝗜𝗙𝗘𝗥𝗔𝗡𝗦𝗔

Karavela-Vemase, Baucau, 19 abril 2023: lideransa TROIKA no segundu jerasaun partidu FRETILIN Lere Anan Timur, iha intervensaun afirma katak partidu FRETILIN ne’ebé mak luta ba libertasaun nasaun, tenke sai nafatin modelu no marka diferensa.

 “Ha’u nia konseitu prinsipiu dehan katak, Marka Diferensa, FRETILIN tenke sai Modelu, FRETILIN tenke marka diferensa, partidu istóriku, lidér istóriku FRETILIN tenke marka diferensa, marka diferensa ne’ebé mak hakuak ema hotu-hotu, transforma o nia inimigu sai o nia amigu.” Lideransa TROIKA Lere Anan Timur, hatete.

 iha nia intervensaun kampaña partidu FRETILIN, fiar metin katak partidu FRETILIN sei manán.

“Ita atu manán eleisaun jeral tinan ne’e, ita bele bolu maluk sira ne’ebé sé kotuk ba ita, hatete ba sira, fila oin ba bandeira ne’ebé hakerek FRETILIN ne’ebé reprezenta ran no isin rihun ba rihun.”

 Durante ukun-an iha vida polítika, depois reformadu husi Tenente Jenerál FALINTIL Força Defesa Timor-Leste, ba dahuluk hamik iha palku kampaña hodi fó viva ba partidu FRETILIN.

 “Nu’udar militar no nu’udar jeneral foin primeira-vez ha’u halo kampaña FRETILIN ba eleisaun 2023 ha’u fiar katak, ita sei manán atu ukun hodi lori povu no nasaun ida ne’e ba oin hodi hala’o dezenvolvementu. Ba FRETILIN hahú funu iha 1975 nia komprimisu mak liberta povu husi kolonialismu no atu lori moris diak ba povu,”

 Tanba ne’e nu’udar lideransa segundu jerasaun partidu FRETILIN, Lere Anan Timur ho prinsipiu sei hamutuk FRETILIN.

 Tanba FRETILIN mak hatene serbi nia povu tuir programa ne’ebé mak durante ne’e implementa ona

    

𝐇𝐚𝐝𝐢’𝐚 𝐄𝐝𝐮𝐤𝐚𝐬𝐚𝐮𝐧, 𝐒𝐚ú𝐝𝐞 𝐧𝐨 𝐑𝐞𝐤𝐨𝐧𝐬𝐢𝐝𝐞𝐫𝐚 𝐅𝐮𝐧𝐝𝐮 𝐕𝐞𝐭𝐞𝐫𝐚𝐧𝐮

19 abril 2023, Karavela-Vemase, Baucau: Nu’udar partidu libertador rai Timor-Leste, FRETILIN nia obra mak hahoris nasaun Repúblika Demokrátika Timor-Leste liuhusi restaurasaun independensia 20 maiu 2002 ne’ebé mak proklama ona iha 28 novembru 1975, tanba ne’e ba obra ida ne’e ema hotu sei labele nega, tanba ne’e jerasaun husi partidu FRETILIN ohin loron iha responsabiliza atu tane nafatin partidu FRETILIN.

 

Prezidente partidu FRETILIN Francisco Guterres Lú Olo husu ba militante no simpatizante servisu maka’as iha loron-21 maiu vota ba partidu atu fila ba ukun rai Timor-Leste.

“FRETILIN hakarak fila fali ba ukun atu hadi’a povu nia moris, em primeiro de tudo ha’u hakarak hatete ba kamarada sira FRETILIN garante edukasaun ida ho kualidade di’ak ba ita nia oan no bei-oan sira ne’ebé eskola hela, kualidade edukasaun ne’ebé diak presiza iha mata-dalan, labarik sira presiza aihan nutrisaun diak ho alimentasaun ne’ebé mak diak, labarik sira tenke hetan refeisaun.”

 

Prezidente Lú Olo, afirma katak FRETILIN sei rekonsidera fali fundu veteranu ne’ebé mak veta husi Prezidente Repúblika Ramos Horta.

 

FRETILIN fila ba ukun para atu hametin estadu, atu la’o tuir dalan konstitusionál nune’e labele iha fali poder informal ne’ebé manda fali poder formal ne’ebé fó husi povu.

Tanba durante tinan-20 ukun-an povu sei halerik nafatin kona-ba sira nia moris, aihan falta ba sira, osan falta ba sira, aimoruk laiha. t” Prezidente Lú Olo hatete.

 

    

ALKATIRI: 𝐅𝐑𝐄𝐓𝐈𝐋𝐈𝐍 𝐌𝐚𝐧á𝐧 𝐏𝐨𝐯𝐮 𝐌𝐚𝐤 𝐌𝐚𝐧á𝐧 𝐒𝐞𝐢 𝐇𝐚𝐝𝐢'𝐚, 𝐇𝐚𝐫𝐢𝐢, 𝐇𝐚𝐛𝐮𝐫𝐚𝐬 𝐧𝐨 𝐇𝐚𝐛𝐞𝐥𝐚𝐫

19 abril 2023, Kairavela-Vemase, Baucau: Sekretáriu-Jerál Partidu FRETILIN no Prezidente TROIKA Mari Alkatiri ho konfiansa katak iha eleisaun parlamentar 21 maiu 2023 povu mak manán, atu nune’e bele hadi’a, harii, haburas no habelar naksala sira ne’ebé mak akontese durante ne’e.

iha kampaña parlamentar ne’ebé mak hala’o iha Kairavela Vemasse, hetan partisipasaun máximu husi militante no simpatizante sira.

 

Molok hato’o kumprimisu eleitoral, Sekretariu Jeral informa katak, Partidu FRETILIN, PLP no KHUNTO asina ona plataforma katak la’o ketak-ketak, sei hamutuk fila fali depois eleisaun sei iha partidu seluk ne’ebé hamutuk tan iha plataforma ho inkluizaun atu lori progresu.

 

“FRETILIN manán Timoroan tomak sei manán, tanba ne’e eleisaun iha 21 maiu 2023 povu mak atu manán tanba ne’e povu tenke vota ba FRETILIN. laiha diskriminasaun hanesan timoroan ita hotu timoroan, Laiha eskluizaun, laiha konflitu. Tanba ne’e ha’u nia apelu hosi ne’e ba oin katak ita-nia ukun tenke fó benefisiu ba povu tomak,” Sekretáriu-Jerál Mari Alkatiri hatete.

 

Prezidente TROIKA afirma katak ba oin tenke barani atu hadi’a no hatur loloos estado de direito democrático tanba iha interferensia husi poder informal ba primeiru orgaun Timor-Leste.

 

“Desde Prezidente foun sa’e, ita hare iha interferensia boot tebes la’os husi Prezidente, husi komandante prezidente nian poder informal hatudu nia-an, “atu dehan veta lei veta lei hakerek ba partidu ida kontra partidu ida hakerek ba tribunal” ida ne’e mak ita asiste.

 

Tanba ne’e obrigasaun FRETILIN nian bainhira manán eleisaun hamutuk ho parseiru sira haboot aliansa ida ne’e atu bele hadi’a estadu hanesan instituisaun ho Sistema semi-prezidensial ne’ebé mak ita define kedas konstituisaun mak iha leten, hadi’a estadu hanesan vida istitusional no kultura istitusional ita tenke hadi’a.”

 

Alen-de ne’e, Sekretariu Jeral Mari Alkatiri hatete katak hadi’a prosesu governasaun atu nune’e labele iha governu diskriminatori.

 

“Sira manán FRETILIN tenke diskriminadu, tanba ne’e tenke hadi’a prosesu governasaun, semak manán ukun ba povu tomak no ukun nasaun tomak, ita tenke hadi’a ida ne’e,"

 

FRETILIN hatudu ona iha iha viabiliza governu ida ne’e, tinan rua ho balu ita halo Uma Naroman ba Povu atu besik ona nove mill, ida ne’e povu sente ho fuan no hare ho matan, ida ne’e kontratu sosial ne’ebé uluk FRETILIN halo ho povu, klaru ke iha plataforma hodi halo servisu ne’e.”

 

“Ita haree ita-nia sistema edukasaun laiha kualidade, tanba ne’e ita tenke hadi’a kualidade, hahú halo teste ba mestre sira ne’e hotu no fó formasaun diak ba sira, semak la hatene labele hanorin,” Sekretariu-Jerál, hatete.

 

Partidu FRETILIN sei hadi’a Sistema saúde no kria kondisaun ba professional médiku sira atu Sistema funsiona ho di’ak.

Alende ne’e sei hadi’a mós agrikultura oinsá atu iha nafatin insentivu ba agrikultór hanesan natar no toos na’in, hanesan programa Sesta Bázika ne’ebé mak governu hala’o ona iha impaktu di’ak ba agrikultor sira. Uma naroman ba povu no plus ne’ebé benefisia ba povu tomak.

 

Sekretariu Jerál kompremete mós katak sei hadi’a problema veteranu atu hatur loloos direitu ida-idak ba veteranu bazeia ba prestasaun iha tempu funu.

 

Atu hadi’a problema sira ne’ebé mak iha, FRETILIN hamutuk ho nia aliadu sira sei kuriji ho governasaun ida kiik iha ain no ulun ida deit no laiha privatijasaun ba ministériu refere. Alende ne’e tenke hadi’a no haburas atu iha servisu ida diak lalais no loloos efikasia no efisiensia.

 

Governu sei hadi’a bee-moos no saneamentu ba povu. Nutirsaun ba estudante sira, estudante tenke iha nutrisaun hahan kualidade no vitamina, nune’e estudante sira sai matenek.

 

Maibé atu realiza komprimisu eleitoral hirak ne’e, la’ós hein deit iha 21 maiu ba vota, hahú agora tenke servisu maka’as.

 

“Hahú agora ita tenke luku kle’an ba povu nia leet, ha’u fulan-6 ona ba aldeia no suku hodi hatene povu nia halerik, povu nia halerik mak edukasaun, saúde, agrikultura no Estrada. Signifika saida mak ita halo besik tinan-20 laloos ou sala tiha ona, tanba iha tinan-20 ne’e ita gasta fundu minarai maka’as tebes. Tanba ne’e FRETILIN manán ita tenke marka diferensa, povu tenke sente dezenvolvementu ne’e to’o iha nia knua.” Sekretariu-Jerál, hatete.

 

FRETILIN marka diferensa iha kapasidade atu halo jestaun ba povu nia osan para fó benefisia ba povu.

 

“Tinan rua ho balu ne’e ita halo buat barak maibé sé ita ukun tinan lima, ita sei halo barak liután no di’ak liután, para ida ne’e akontese saida mak ita tenke halo, ita tenke servisu maka’as, ita tenke halo dor to dor para ita halo edukasaun ba ema hotu,” Sekretáriu-Jeral, dehan.

 

Tanba ne’e FRETILIN tenke hadi’a, harii, haburas no habelar.

FRETILIN mak lori mehi ba independensia, FRETILIN mak lori mehi ba dezenvolvementu, FRETILIN mak iha mehi kore povu husi mukit no kiak, tanba ne’e FRETILIN sei hahú ho kontratu sosiál ba suku no aldeia hodi lori dezenvolvementu ba povu nia moris di’ak.